Het is twee januari, en voor het eerst sinds deze vakantie begon ben ik thuis, alleen en zonder iets in het verschiet. Ik hoef nergens heen, er is niemand die mij verwacht en het is enkel de poes die af en toe rond mijn benen komt draaien, op zoek naar een lekker hapje. Eindelijk kan ik doen waar Onze-Lieve-Heer deze dagen voor heeft bedoeld: schaamteloos liggen stinken op de bank, oude films bekijken op godsonmogelijke uren, gedateerde boeken lezen en eindeloos scrollen op de TikTok app.

Tootsie bekeek ik daarnet. Voor de jonge garde: dat is een film uit 1982 waarin Dustin Hoffman zich als vrouw verkleedt om aan een job te geraken als acteur en zo in een ziekenhuissoapserie belandt. Als Tootsie maakt Dustin zich kwaad: over het seksisme dat de vrouwen op de set te beurt valt, de ongewilde aanrakingen en betastingen, de domme verhaallijnen die ze moeten spelen (zoals die waarin een bont en blauw geslagen vrouw de raad krijgt om met haar man naar een therapeut te sturen omdat hij zich ‘niet begrepen’ voelt in plaats van zichzelf en haar kinderen in veiligheid te brengen). Tootsie improviseert en zet zo de scenario’s op hun kop, een grijpgrage directeur krijgt eindelijk de behandeling die hij verdient: een aanklacht bij het bestuur. Vrouwen én mannen zijn fan, de kijkcijfers stijgen en Tootsie krijgt er een hele schare fans bij. Zelfs de women’s lib krijgen vrouwen niet voor elkaar zonder de hulp van een man. Dat is toch een beetje de bittere nasmaak die de film achterlaat. Het doet een beetje denken aan de protestbeweging Femen die enkele jaren geleden furore maakte met mooie vrouwen die met hun borsten ontbloot protesteerden op allerlei politieke bijeenkomsten. In 2013 onthulde Kitty Green in de documentaire ‘Ukraine is not a brothel’ dat de beweging werd bedacht door een man (die in het begin ook nog eens bepaalde welke vrouwen er mochten deelnemen).

Ter verdediging van de film: Tootsie slaagt er wel goed in om duidelijk te maken hoe grondig seksistische mechanismen het leven van een vrouw beïnvloeden. Zeker in de jaren tachtig (en nog lang daarna) was een hand die te lang bleef hangen waar het eigenlijk ongepast was eigenlijk iets dat er gewoon bij hoorde en waar je je niet al te druk over mocht maken. De reden waarom Tootsie (de man die zich door middel van een verkleedpartij tijdelijk in de wereld van de vrouwen ophoudt) toch rebelleert is omdat hij ten eerste niet geconditioneerd is om zich als vrouw zacht en meegaand op te stellen en ten tweede omdat hij weet dat hij op gelijke hoogte staat met de andere mannen in de wereld. Fysiek gezien kan hij zich voldoende verweren zonder dat hij zelf veel klappen zal moeten incasseren, iets wat voor de doorsnee vrouw doorgaans net een ander paar mouwen is. Eens hij zijn vermomming aflegt is hij weer een man in de mannenwereld, waar zowel andere mannen als vrouwen naar hem luisteren, zijn mening waarderen en hij voor vol wordt aangezien. Een vrouw die protesteert of blijft protesteren is een zeurkous die spijkers op laag water zoekt en die op alle mogelijke manieren in diskrediet gebracht kan worden.

Tijdens het scrollen op TikTok krijg ik nogal wat filmpjes voorgeschoteld van jonge (en hier en daar en niet meer zo jonge) vrouwen die zich druk maken over de ongelijke taakverdeling tussen mannen en vrouwen tijdens de feestdagen. Het zijn voornamelijk de vrouwen die als opdracht hebben de magie van kerstmis (of andere feesten) tot leven te wekken. Zij zijn het die koken, plannen, decoreren, opruimen, afwassen, de kinderen bezighouden, cadeautjes kopen, … Kinkeeping is de Engelse term die ervoor gebruikt wordt, en ze lijken het niet meer te gaan pikken dat die last enkel nog op hun schouders zou vallen. Ik hoop het voor hen, al hebben ze nog veel werk voor de boeg. Ergens op het internet lees ik een conversatie tussen een man en een vrouw. Zij heeft hem naar de winkel gestuurd met de opdracht op sjalotten en prei te kopen. Hij weet niet wat sjalotten zijn en op prei heeft hij het evenmin begrepen. Uiteindelijk gaat mevrouw maar zelf naar winkel om het benodigde. Iemand suggereert dat ze ineens ook een bundel scheidingspapieren mee neemt, en helemaal ongelijk heeft ze niet.

Ik moet nog denken aan een scène uit één van de Godfather films: in de keuken wordt voor een feest een maaltijd bereid door een horde vrouwen. Al Pacino snijdt met veel gedoe een teentje look in flinterdunne schijfjes met een scheermesje en doet alsof hij zo op miraculeuze wijze een hele bende mannen, vrouwen en kinderen van eten heeft voorzien. Vergenoegd gaat hij aan tafel zitten.