Op de vraag waarom ik ooit besliste Slavistiek te studeren bestaan er 3 antwoorden. De paar keren dat een potentiële nieuwe werkgever er verrast naar vroeg mompelde ik iets in de zin van ‘altijd al geïnteresseerd geweest in talen, interessante regio zo vlak na de val van de muur, blablabla’. Een bijzonder doorslaggevend argument om de job in de wacht te slepen dus.

Op feestjes kan ik dan weer stoer beweren dat het de bedoeling was spion wilde worden. Russisch leren was dus de meest voor de hand liggende keuze. En dan zwijg ik bijzonder veelzeggend. In de tijd dat ik nog rookte kon ik het effect versterken door een sigaret op te steken en rondjes te blazen.

Het meest prozaïsche antwoord is natuurlijk dat ik een vriendin volgde die vond dat het aantal coole mensen in de Slavistiek significant hoger lag dan in pakweg de Germaanse. Voor mijn negentienjarige zelf was dat een argument dat klonk als een gong en ik schreef me in. Achteraf bekeken één van de beste beslissingen die ik in mijn jonge leven nam.

We waren met een stuk of 50 toen die voor het exotische van de Slavistiek kozen, helemaal in het begin van de jaren 90 die ondertussen gouden heten te zijn. Mijn ondertussen wijlen professor Russisch wijdde meer uren aan praten over de mystieke Russische ziel dan aan grammatica doceren. Dat liet ze over aan haar assistent, die die taak met veel animo op zich nam.  Omdat ik de Russische ziel interessanter vond dan de Russische grammatica verzuimde ik nogal wat van die lessen zodat ik 4 jaar lang verdwaalde in het donkere bos van perfectieve en imperfectieve werkwoorden, laat staan dat ik de werkwoorden van beweging correct onder de knie kreeg.

Nee, dan interesseerde de Russische ziel me veel meer, zeker omdat die zich voornamelijk leek op te houden in dikke boeken van lang gestorven auteurs. En ook in duistere kroegen in het gezelschap van heel veel vodka. Ik kan niet ontkennen dat de eerste kennismaking met de klassiekers een beetje moeizaam verliep. Al die Natasjas en Tatjanas brachten hun dagen voornamelijk handenwringend door. De Ivans en de Dimitri’s leden aan epilepsie of een andere rare ziekte en debiteerden rare theorieën over van alles en nog wat. Maar uiteindelijk viel ik toch als een blok voor het overdreven sentiment en de alledaagse absurditeit waar de Russen zo goed in zijn. Voor Russische literatuur moesten we elk jaar 10 boeken lezen en het examen bestond er in dat we over één van die boeken met de prof een gesprekje hadden. Het was mijn lievelingsvak en ook mijn lievelingsexamen. Toen één van mijn medestudenten mij ooit ongegeneerd toevertrouwde dat ze in de bibliotheek op zoek ging naar de dunste boekjes heb ik de rest van het jaar niet meer tegen haar gesproken.

Afgelopen vrijdag zat ik in een kleine zaal van de Studio Skoop die tot mijn verbazing helemaal volgelopen was om een obscure Russische schrijver te ontdekken. Dovlatov, een man waar ik nog nooit van had gehoord, is volgens het programmaboekje van het filmfestival plots één van de beste en interessantste auteurs van de 20^ste eeuw. In een even ingetogen als hilarische scène moet de man als journalist van een bedrijfskrant een verslagje schrijven van een filmopname. Op de scheepswerf is een schip afgewerkt en dus komen een aantal acteurs, verkleed als Russische auteurs, hun lofzang zingen op de vijfjarenplannen en de ijver van de Sovjetarbeiders. Over deze verzonnen versie van de werkelijkheid moet Dovlatov positief en zonder ironie berichten. Misschien wordt hij dan gepubliceerd en kan hij eindelijk toetreden tot het officiële schrijversgild. Maar Poesjkin is zijn pruik vergeten en Gogol is al dronken voor de opnames zijn afgelopen. Nastasja Filipovna vraagt hem waarom hij haar nooit meer heeft teruggebeld na die ene nacht. Wat een klootzak is hij toch!

De aftiteling vertelt dat Dovlatov bij leven nooit in Rusland werd gepubliceerd en in de VS op 48-jarige leeftijd stierf aan een hartaanval. Het leven valt niet altijd mee voor wie geen werkelijkheid voor zijn potentiële werkgever wil verzinnen.

Na afloop van de film wiebel ik een beetje op mijn benen omdat ik de Servische auteur zo’n knapperd vind. Later drink ik op een terras in de buurt één van de lekkerste Irish Coffees uit mijn bestaan. De avond is warmer dan redelijkerwijze verwacht kan worden begin oktober. Binnen winnen de Belgen van de Zwitsers een voetbalwedstrijd die er helemaal niet toe doet. De nacht is nog jong en ik kan mij geen beter moment voorstellen om nog een stuk of wat versies van de werkelijkheid te verzinnen.