Afgelopen weekend keek ik naar The Princess, één van de zovele documentaires over het leven van Diana Spencer, aka Lady Di. Ik herinner mij nog die zomerse morgen in 1997 toen we wakker werden met het nieuws van haar dood. Veel aandacht zal ik er niet aan besteed hebben, ik moest mij klaarmaken voor het werk en het leven van een Engelse prinses boeide me niet zo heel erg. De beelden van al die verdrietige mensen die bloemen legden aan het hek van Buckingham Palace deed me denken aan de dood van Koning Boudewijn, enkele jaren eerder. De lange rijen wachtende mensen onder een brandende zon, schuifelend om nog een laatste groet te kunnen brengen aan de dode koning. Het verwonderde mij vooral, dat zoveel mensen rouwden om iemand die ze eigenlijk niet zelf gekend hadden. Het is pas later dat ik tot het inzicht kwam dat dergelijke momenten voor mensen dienen als een gelegenheid om de droefenis die al langer in hun lijf en leven sluimert toe te laten. Zonder veel schaamte of zonder te moeten antwoorden op vervelende vragen kun je dan je tranen de vrije loop laten, het maakt eigenlijk niet zo heel veel uit voor wie of waarom je weent.

Het is ook pas de laatste jaren dat ik de betovering van Diana beter kan vatten. Ze was mooi, charismatisch en haar leven sprak tot de verbeelding. In tegenstelling tot de rest van de koninklijke familie – toch vooral een bende stijve harken – leek Diana het contact met de verschoppelingen van de wereld moeiteloos af te gaan. Ze knuffelde de zieken en de kindjes die haar bloemen kwamen brengen. Deed alsof ze luisterde naar wie getroffen was door rampspoed en ouderdom. Sommige mensen hebben het talent om altijd en overal sympathiek en authentiek over te komen, alsof ze iedereen onmiddellijk graag kunnen zien. Religie is opium voor het volk, de monarchie lijkt op fenantyl of oxycodon. Hoe graag laten we onze verblinden door dat groots opgezet spektakel dat verbindend moet werken. Poppenkast voor volwassenen.

De hele documentaire is opgebouwd uit archiefbeelden. We leren Diana kennen bij het begin van haar publieke leven: een verlegen en onbeholpen meisje, hopeloos verliefd op een echte prins. De pers maakt er direct al een sprookje van: het ene moment ben je een eenvoudige kleuterjuf, het volgende ben je klaar om koningin te worden. Er volgt ook nog een opmerking over haar maagdelijkheid. Blijkbaar kan haar oom daarvoor instaan. Er bekruipt me walging, het zal niet voor de laatste keer zijn.

Wat opvalt is hoe zowel Diana als Charles die eerste jaren bijzonder groen zijn achter hun oren in hun omgang met de media. Hun antwoorden op vragen van journalisten zijn stuntelig, haperen en zijn niet overdacht. Ze spreken elkaar tegen, hij is duidelijk altijd op zijn ongemak. Zij eerder wantrouwig. Het is een groot contrast met de goed voorbereide mediamomenten dik tien jaar later, waar ze zelf veel meer de regie hebben overgenomen en zich bewust zijn van hun imago en wat de impact zal zijn van wat en hoe ze antwoorden.

Wij als gewone stervelingen kunnen het ons niet kunnen voorstellen, hoe Diana van in het begin tot aan haar dood tot opgejaagd wild werd verklaard. Behoorlijk ironisch voor de vrouw die de naam draagt van de godin van de jacht. Van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat en overal waar ze verscheen werd ze belaagd door flitsende camera’s en pesterige fotografen. Zoekt ze ergens een afgelegen vakantieoord op om tot rust te komen, dan staan er binnen de kortste keren gegarandeerd een paar mannen met een telelens zo groot als schoorsteen op een paar honderd meter afstand om toch maar een vakantiekiekje te kunnen nemen. Af en toe komt zo’n paparazzo aan het woord. Het zijn uiteindelijk de fotoredacteurs die beslissen om een beeld aan te kopen. Het is uiteindelijk het publiek dat de tabloids met de vettigste foto’s en de smeuïgste verhalen koopt. Zij zijn de onschuld zelve, mijnheer. En ook Diana heeft boter op het hoofd: de ene keer lacht ze vriendelijk, de volgende keer is er geen land mee te bezeilen. Zij gebruikt ons, mijnheer, wij zijn maar simpele fotografen die proberen te overleven in een wrede wereld.

We weten allemaal hoe het eindigt. Een autowrak wordt uit een tunnel getakeld, een aantal journalisten zit ’s nachts een potje te kaarten en volgt het nieuws op CNN. Ze blijven grappen en grollen, ook als de letters over het scherm rollen die aangeven dat Dodi El Fayed omgekomen is en Diana er ook niet al te best aan toe is. Op het moment dat CNN aankondigt dat ook Diana is overleden volgt een zenuwachtig lachje en grote ogen. Alsof het nu pas indringt wat ook zij op hun geweten hebben.